Οσφυαλγία - Θεραπεία και άσκηση
(Δημοσίευση στο περιοδικό ‘Σύμβουλος Υγείας’)
Η οσφυαλγία θεωρείται ένα από τα πιο συχνά μυοσκελετικά προβλήματα, που βασανίζει πολλές φορές με υποτροπές και ποικίλες επιπλοκές τον σύγχρονο άνθρωπο. Οι τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι ο συνδυασμός κατάλληλης θεραπείας και άσκησης αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό τρόπο αντιμετώπισης της.
Ως οσφυαλγία εννοείται κάθε κατάσταση που εκδηλώνεται με ενοχλήσεις και πόνο στην περιοχή της μέσης, που πολύ συχνά περιλαμβάνει μυϊκό σπασμό με περιορισμό της κινητικότητας της πάσχουσας περιοχής, αντανάκλαση του πόνου με μούδιασμα στο κάτω άκρο, κατά μήκος της πορείας κάποιας ρίζας του ισχιακού νεύρου (Ισχιαλγία), και δυσκολία στην εκτέλεση απλών καθημερινών δραστηριοτήτων.
Οι αιτίες της οσφυαλγίας κατατάσσονται σε δύο κύριες κατηγορίες:
- Λειτουργικές (μετατόπιση σπονδύλων, περιορισμός της κινητικότητας των αρθρώσεων, μυϊκές συσπάσεις, καταπόνηση, κακώσεις, κακή στάση σώματος, μυϊκή αδυναμία ή/και ανισορροπία, έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και παχυσαρκία)
- Παθολογικές (φλεγμονές, όγκοι, κατάγματα, εκφυλιστικές αλλοιώσεις, δισκοπάθεια, οστεοπόρωση)
Ριζική θεραπεία, με διόρθωση της αιτίας και αποκατάσταση της αρχικής κατάστασης, μπορεί να υπάρξει κυρίως στα λειτουργικά προβλήματα, που μπορεί να είναι αναστρέψιμα, ενώ στις παθολογικές καταστάσεις αυτό δεν είναι πάντα εφικτό. Στα στάδια της θεραπείας περιλαμβάνεται αρχικά η αντιμετώπιση της οξείας φάσης, για την ύφεση του πόνου, τη βελτίωση της κινητικότητας και την επιστροφή του ατόμου σε όλες τις δραστηριότητές του, και στη συνέχεια η ένταξή του σε ένα πρόγραμμα σωματικής άσκησης, για την μακροχρόνια συντήρηση της καλής κατάστασης και την αποφυγή υποτροπών.
Η επιστήμη της Χειροπρακτικής αποτελεί μία μορφή θεραπείας που απευθύνεται τόσο στην οξεία φάση, όσο και στην φάση συντήρησης και πρόληψης της οσφυαλγίας. Περιλαμβάνει την εφαρμογή κατάλληλων θεραπευτικών χειρισμών πάνω στην σπονδυλική στήλη, που στόχο έχουν να διορθώσουν τις δομές που παρουσιάζουν κάποια διαταραχή και να επαναφέρουν την καλή λειτουργικότητα της οσφυϊκής μοίρας. Οι χειρισμοί αυτοί, που λέγονται ανατάξεις, είναι τελείως ανώδυνοι και ασφαλείς. Γίνονται με την εφαρμογή μίας ταχείας και σύντομης πίεσης στους σπονδύλους, με στόχο να επαναφέρουν τη σωστή σχέση του ενός με τον άλλο και τη σωστή κινητικότητα των αρθρώσεων τους. Με τις ανατάξεις επέρχεται απελευθέρωση της ρίζας του νεύρου που μπορεί να πιέζεται, ύφεση του πόνου και μια γενικότερη ευεξία. Παράλληλα μπορεί να εφαρμόζονται συμπληρωματικά πιέσεις και μαλάξεις στους μύες, προκειμένου να χαλαρώσουν περισσότερο. Εξετάζεται και διορθώνεται η στάση του σώματος, τυχόν προβλήματα των άκρων που μπορεί να επιβαρύνουν τη μέση, δίνονται οδηγίες για το τι πρέπει να αποφεύγει ο ασθενής και πως πρέπει να γυμναστεί προκειμένου να επανέλθει στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Αυτή η μορφή θεραπείας είναι άμεση και πιο φυσική, διότι αποφεύγεται η χρήση φαρμάκων και διορθώνεται η αιτία της λειτουργικής διαταραχής, όχι μόνο τα συμπτώματα. Αρχικά εφαρμόζεται με συχνότητα 2 έως 3 φορές τη βδομάδα, αλλά όταν επέρχεται βελτίωση της κλινικής εικόνας, 1 φορά τη βδομάδα και σταδιακά 2 φορές το μήνα. Σημαντική, όμως είναι και μια μορφή συντήρησης, έστω κι αν δεν υπάρχουν άλλες ενοχλήσεις, προκειμένου να διατηρείται η καλή κατάσταση της σπονδυλικής στήλης, ανάλογα με τις ανάγκες και το στυλ της ζωής που κάνει κάθε άνθρωπος.
Ο πρωταρχικός ρόλος της άσκησης με τη μέθοδο Pilates είναι να συνεχίσει και να συμπληρώσει το έργο της θεραπευτικής αντιμετώπισης της οσφυαλγίας. Έτσι, όταν η κατάσταση του ασθενούς το επιτρέψει, αρχίζει η εφαρμογή ενός προγράμματος ασκήσεων με στόχο την πλήρη αποκατάσταση του. Πιο συγκεκριμένα, γίνονται ασκήσεις για την ενδυνάμωση των μυών που σταθεροποιούν τον κορμό, δηλαδή των κοιλιακών, των ραχιαίων και των μυών στην περιοχή των ισχίων. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο αριθμός ασκήσεων και επαναλήψεων πρέπει να είναι ο ίδιος για τους κοιλιακούς και τους ραχιαίους, να υπάρχει σταδιακή αύξηση της δυσκολίας και διάρκειας της άσκησης και αρκετό διάστημα ανάπαυσης μεταξύ τους. Στη συνέχεια, εκτελούνται ασκήσεις ενδυνάμωσης για όλο το σώμα, είτε χρησιμοποιώντας το βάρος του σώματος, είτε συγκεκριμένα μηχανήματα και εξαρτήματα. Ουσιαστικό ρόλο στο πρόγραμμα κατέχουν και οι μυϊκές διατάσεις, με σκοπό την βελτίωση της ευλυγισίας του σώματος. Με όλες αυτές τις ασκήσεις επιτυγχάνεται και γενικότερη βελτίωση της στάσης και εικόνας του σώματος.
Στα πλεονεκτήματα της μεθόδου Pilates περιλαμβάνεται και η χρήση διαφόρων εξαρτημάτων. Ιδιαίτερα χρήσιμες είναι οι μπάλες γυμναστικής και τα μηχανήματα Pilates, διότι προσφέρουν την αντίσταση υπό τη μορφή ελατηρίων και όχι βαρών, γεγονός που συμβάλλει στην αποφυγή κάθετων επιβαρύνσεων στους δίσκους και τις αρθρώσεις και άρα τον περιορισμό των κακώσεων.
Η εξατομίκευση του προγράμματος, ιδιαίτερα στα αρχικά του στάδια είναι απαραίτητη και η εφαρμογή του πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο επιστήμονα Φυσικής Αγωγής με γνώσεις στην συγκεκριμένη μέθοδο. Η διάρκεια του προγράμματος αρχικά κυμαίνεται στα 30 λεπτά, με σταδιακή αύξησή του μέχρι και τη μία ώρα, με συχνότητα 2- 4 φορές την εβδομάδα.
Ο ρόλος της σωματικής άσκησης έχει και προληπτικό χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι η συστηματική άσκηση είναι το μέσο με το οποίο διατηρείται το σώμα σε μία υγιή κατάσταση, χωρίς ενοχλήσεις και χρόνιους πόνους.
Συνεπώς, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση μυοσκελετικών προβλημάτων, όπως η οσφυαλγία, απαιτείται ένας συνδυασμός σύγχρονων και φυσικών μεθόδων θεραπείας και άσκησης. Η χειροπρακτική και η μέθοδος Pilates αποτελούν ένα τέτοιο σχήμα, για υγεία και βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Βιβή Κονταξή, MSc
Πτυχιούχος Φυσικής Αγωγής - Pilates Instructor
Βασίλης Μαλτεζόπουλος, MD, DC
Φυσίατρος
Δρ. Οστεοπαθολογίας & Χειροπρακτικής
Υπηρεσίες